De meeste wetenschappers denken dat Amerika bewoond werd tussen ongeveer 20.000 jaar en 10.000 jaar geleden. In Brazilië echter zijn veel archeologische sites gevonden die mogelijk ouder zijn zoals Pedra, in het Nationale Park Serra da Capivara 1 waar onder andere talloze grotschilderingen gevonden zijn.

Deze oudste sites (oplopend tot een ouderdom van wel 50.000 jaar oud) zijn echter omstreden en vaak wordt daarom begonnen met de ontdekkingen langs de Amazone, in de staat Pará bij het plaatsje Monte Alegre. Ook hier zijn rotstekeningen gevonden en de oudste data in deze Pedra pintada" grotten gaan terug tot ongeveer 11.000 voor Christus. Daarna lijken ze verlaten te zijn geweest en opnieuw, tussen 7000 en 6000 voor Christus, in gebruik te zijn genomen door mensen die aardewerk konden maken. Bijzonder, omdat dit tot nog toe het oudste aardewerk van het hele Amerikaanse werelddeel is.1

Rond dezelfde tijd wordt waarschijnlijk in het zuidwesten van Brazilië en/of het noordoosten van Bolivia ontdekt hoe maniok (cassave) te cultiveren. Dit is een voorlopig hoogtepunt in de ontdekking van de Amazonelandbouw waarvan de eerste sporen (tussen 9000 en 7000 voor Christus) in het westen van dit gebied te vinden zijn (grensgebied Brazilië, Colombia, Ecuador, Peru en Bolivia).2 Dat het begin van de landbouw in het Amazonegebied zo oud is (vrijwel even oud als in Zuidwest-Azië/Mesopotamië en ouder dan in Europa), is een zeer recente ontdekking. Tot ongeveer 1990/1995 ging men ervan uit dat de Amerikaanse landbouw bijna 5000 jaar later was ontstaan dan in de "Oude Wereld" en bovendien was men van mening dat het Amazonegebied in de "Nieuwe Wereld" nauwelijks een rol van betekenis had gespeeld in deze culturele ontwikkelingen (in tegenstelling tot de twee "grote" cultuurcentra in het Oude Amerika: Meso-Amerika/Mexico en de Andes/Peru). Deze twee sterk verouderde opvattingen (late ontwikkeling Amerika en marginale rol Amazonegebied) zijn ook vandaag de dag echter nog veelvuldig terug te vinden in tal van, voornamelijk populairwetenschappelijke, werken (boeken, internet, enzo.) over de wereldgeschiedenis.

Deze indeling is vrij grof en is bedoeld om een houvast te krijgen bij de bestudering van de geschiedenis van dit enorme gebied. De indeling (en de namen) kan ook anders gemaakt worden hoewel de jaartallen door de meeste specialisten wel min of meer geaccepteerd worden. De meeste onenigheid lijkt er te zijn over twee aspecten; de lange periode tussen de ontdekking van de landbouw/aardewerk en de Vroege Diaspora (9000-1500 voor Chr.), én de culturele complexiteit uit de Klassieke Periode (500-1500 na Chr.).